9 september 2015 -
Het model waarmee de psychologie menselijk gedrag en cultuur wil verklaren klopt niet. Er wordt te veel belang gehecht aan het brein, terwijl de mens helemaal niet zo rationeel is.
Ons gedrag is voor een heel groot deel gebaseerd op intuïtie en gevoel, uitgelokt door de toevallige samenloop van behoeften, lichamelijke structuur en structuur van de omgeving. Dat is de stelling die Jannes Eshuis verdedigt in zijn proefschrift 'Bridging the Gap'. Op 11 september 2015 vindt de promotiezitting plaats bij de Open Universiteit in Heerlen.
Individuen in een leefwereld met een geschiedenis
Eshuis is het niet eens met de nadruk die de psychologie legt op het brein en op rationeel gedrag. "Wij zijn niet alleen maar ons brein. Wij zijn individuen in een leefwereld met een geschiedenis. Daarin heeft het brein ook een functie. Maar zeker niet het overdreven gewicht dat bijvoorbeeld de evolutionaire psychologen daar aan toekennen. Kijken naar de hersenen vertelt ons weinig of niets over gedrag, bewustzijn, normen etc. Om daar iets over te weten moet je naar het hele individu kijken in relatie tot diens omgeving."
Evolutionaire psychologie
Het uitgangspunt van Eshuis is de evolutionaire psychologie, die volgens hem als onderzoeksprogramma steken laat vallen. Dat komt doordat ze een aantal lessen uit de geschiedenis van haar eigen vakgebied (de ecologische omwenteling) onvoldoende tot zich laat doordringen. Daardoor klopt het model van menselijk cognitie waar de evolutionaire psychologie mee werkt niet en kan ze geen goede verklaring geven van culturele fenomenen. In zijn proefschrift draagt Eshuis een alternatief model aan waarmee hij het vakgebied conceptueel een stapje verder wil helpen.
