6 april 2009 -
Zijn er in uw onderneming onlangs massaontslagen gevallen? Doe er dan alles aan om het schuldgevoel van de overblijvers uit te roeien, voordat dit de moraal en de productiviteit negatief beïnvloedt. Het schuldgevoel onder overblijvers na een reorganisatie steekt altijd de kop op tijdens een recessie, maar deze keer lijkt het nog sterker.
Niet alleen is het aantal ontslagen mensen deze keer enorm, ook is er minder hoop op een nieuwe baan en zijn de gevolgen voor mensen die hun baan kwijt raken verstrekkender. Tijdens voorgaande recessies overheerste het gevoel dat er snel een baan in het eigen vakgebied gevonden zou worden, maar deze keer worden er hele functies geëlimineerd.
Niet rationeel
Maar waarom voelen overblijvers van een reorganisatieronde zich zo schuldig? Het is toch niet hun schuld dat er mensen ontslagen moesten worden? "Het betreft dan ook geen rationele reactie, maar het is wel heel menselijk om te denken ‘waarom zij en niet ik?’. Dezelfde reactie zie je vaak bij overlevenden van een vliegtuigongeluk of aardbeving," legt carrièrecoach Sheryl Spanier uit. "Overblijvers maken zich zorgen over hun ex-collega’s, zijn bang dat ze kapot zijn van het ontslag en dat ze in de financiële problemen zullen komen."
Egoïstische reacties Naast sympathie voor hun ontslagen collega’s doorlopen de overblijvers ook bijna altijd de volgende drie (egoïstische) fases, aldus Jason Zickerman, directeur van de Alternative Board:
1. ‘Godzijdank! Ik mag blijven!’
2. ‘Nu moet ik veel meer werk doen.’
3. ‘Ze waarderen me niet.’
"Na een ontslagronde zie je mensen vaak veranderen. Extraverte mensen worden stil en het verzuim neemt toe. Mensen maken zich zorgen en lijden onder spanningen, soms zelfs met een depressie tot gevolg. Dit komt omdat werknemers geen hebben controle over de ontslagen en situaties waarop men geen invloed heeft, leiden nu eenmaal vaak tot stress."
Tips
Al snel heeft deze stress ook invloed op de winstcijfers. Gelukkig kunnen managers iets doen aan het schuldgevoel van de overblijvers en de daaruit voorvloeiende negatieve gevolgen.
1. Bied hulp
Organisaties die ontslagen werknemers begeleiden bij het vinden van een nieuwe baan of een opleiding aanbieden, hebben een streepje voor. Wie goed voor de ontslagenen zorgt, voorkomt bovendien dat zij gaan klagen tegen hun ex-collega’s die nog wel een baan hebben. Zorg bovendien dat de overblijvers weten wat u zoal doet voor de ontslagen medewerkers. Op die manier weten mensen dat u ze niet in de kou laat staan. Het is bovendien aan te raden om als manager en/of collega contact te houden met de ex-werknemers, al is het maar door te laten weten dat u aan hen denkt. Ontslagen mensen voelen zich erg gekwetst als ze ineens niets meer horen van hun oude baas. Is de kans aanwezig dat u de vertrokken mensen misschien weer kunt gebruiken zodra de economie aantrekt, vertel ze dat dan. Vinden uw ex-werknemers een nieuwe baan, vertel dit dan aan de overblijvers. Het zal ze goed doen om te weten dat hun ex-collega’s goed terecht zijn gekomen en dat is goed voor de moraal op uw werkvloer.
2. Leid de extra werkdruk in goede banen
Hoezeer uw mensen ook meeleven met hun ex-collega’s, wees ook voorbereid op enkele kwade gezichten. Afkeer en rebellie zijn namelijk de andere kanten van schuldgevoel. Er kan gemopper ontstaan als de overblijvers geconfronteerd worden met een hogere werkdruk nu zij het werk van hun ontslagen collega’s over moeten nemen. Bovendien kunnen ze het gevoel krijgen dat ze net zo makkelijk opzij zullen worden geschoven als die ex-collega’s. Merkt u dat de ontslagronde resulteert in meer werk voor de overblijvers, spring hier dan meteen op in door hen te vragen wat u kunt doen om hun werkdruk te verlichten. Geef overblijvers bovendien de mogelijkheid werk uit te stellen dat geen topprioriteit heeft. Verder is het zinvol de resterende werknemers actief te betrekken bij de onderneming. Vraag naar hun mening, luister naar hun twijfels en zorgen, vraag hun inbreng.
3. Stel u nederig op
Maak duidelijk dat u het niet leuk vond de ontslagen door te voeren, dat ook uw eigen baan op de tocht staat of heeft gestaan en dat ook u geconfronteerd wordt met een hogere werkdruk. Dit is niet het moment om de prima donna uit te hangen, wel om een gebaar te maken en bijvoorbeeld af te zien va uw bonus. Met dergelijke inspanningen overtuigt u de overblijvers ervan dat de ontslagen onafwendbaar waren en dat u ieders inspanning nodig hebt om te overleven.
4. Leg de nadruk op goed nieuws
Er is tegenwoordig al genoeg slecht nieuws, dus breng ieder positief nieuwtje onder de aandacht. Breng uw mensen op de hoogte van het binnenhalen van die nieuwe klant, verspreid positieve berichten die in de media over uw onderneming en branche verschijnen, vertel over de hogere verkoopcijfers die uw onderneming gerealiseerd heeft. Bedank uw medewerkers voor hun aandeel in de successen. Zo zorgt u er voor dat uw medewerkers niet blijven hangen in de ‘goede, oude tijd met hun vertrokken collega’s’. Richt u op de toekomst en de groei die u wilt realiseren en maak duidelijk dat u op uw team rekent om die te realiseren.
