Bedrijfsleven onder druk door politieke risico’s en politiek geweld
17 april 2018 -
De risico’s op politiek geweld nemen wereldwijd toe als gevolg van groeiende geopolitieke spanningen, de afbrokkeling van liberaal-democratische regeringen en de gevolgen van wereldwijde conflicten. De politieke risico’s zijn in 2017 in maar liefst elf landen gestegen. In slechts twee landen namen ze af.
Dat blijkt uit de Terrorism & Political Violence Risk Map en de Political Risk Map van Aon. Met deze kaarten brengt Aon de wereldwijde risico’s van terrorisme en politiek geweld en politieke risico’s voor organisaties in kaart.
Terrorisme en politiek geweld: kans op internationale conflicten stijgt
Voor het derde jaar op rij zagen meer landen hun risicoratings stijgen (zeventien) dan dalen (zes). Maar liefst 46 landen (22 procent van het totaal) lopen nu hoge of ernstige risico’s.
Verder blijkt dat in 2017:
- 40 procent van alle landen blootstond aan risico’s op terrorisme en sabotage;
- 60 procent met risico’s op civiele onrust te maken had;
- en 33 procent met risico’s op opstanden, oorlog of coups.
Kans op conflicten
Niet eerder na de Koude Oorlog was de kans op internationale conflicten zo groot als nu. Vooral door groeiende geopolitieke concurrentie en zwak internationaal politiek leiderschap is het risico op gewapende conflicten in veel landen gelijk gebleven of zelfs gestegen. Niet alleen binnen veel westerse landen groeit de maatschappelijke verdeeldheid ten aanzien van politieke, economische en maatschappelijke kwesties. Ook westerse machten onderling komen steeds vaker tegenover elkaar te staan door complexe internationale dreigingen en risico’s. In het algemeen nam de wereldwijde veiligheid voor internationale bedrijven af, terwijl de strategische onzekerheid groeide.
Terwijl het aantal terroristische aanslagen in westerse landen grofweg verdubbelde (van 96 in 2016 naar 204 in 2017), bleef het aantal slachtoffers (1.092) ongeveer gelijk. Per saldo werden terreuraanslagen in het westen dus minder dodelijk.
IS boet in aan dreiging
De wereldwijde invloed van Islamitische Staat (IS) lijkt zijn piek te hebben gehad, al is de dreiging van de terroristische groep zeker nog niet weg. In totaal claimde IS in 2017 aanslagen in 29 landen, verdeeld over vijf continenten. Dat is hetzelfde aantal landen als in 2016; in 2015 kregen negentien landen met aanslagen te maken. De verwachting is dat dit aantal in 2018 daalt.
Vooral de toerismesector, een zeer geliefd doelwit van terroristen, zal zich moeten blijven wapenen tegen de risico’s van toenemend terrorisme. Wereldwijd waren in 2017 maar liefst 35 terroristische aanslagen tegen bedrijven in deze sector gericht. Notoire doelwitten zijn hotels, resorts, nachtclubs, de burgerluchtvaart en drukbezochte bezienswaardigheden in grote steden.
Politieke risico’s: verstoring leveranciersketens door klimaatverandering
Wereldwijd gezien namen de politieke risico’s in 2017 in elf landen toe; in slechts twee landen namen ze af. De hardnekkigheid van politieke risico’s blijkt ook uit de toename van politiek geweld en verstoorde leveranciersketens. In steeds meer landen groeit het risico op een verstoring van de ‘supply chain’ als gevolg van klimaatverandering en onzekere begrotingen.
Door de opkomst van China als economische wereldspeler richten Aziatische landen zich qua handel meer en meer op China in plaats van op de Verenigde Staten (VS). Daar waar in 2000 nog bijna een kwart (23 procent) van de Aziatische export naar de VS ging, was dat de afgelopen jaren nog maar twaalf procent. Andersom verdubbelde de export die naar China gaat de afgelopen tien jaar tot ongeveer 23 procent.
In Latijns-Amerika nemen de politieke risico’s toe in de aanloop naar een druk verkiezingsjaar. Grote hervormingen in Brazilië staan daardoor on-hold; in Mexico groeit de angst dat hervormingen worden teruggedraaid. In diverse grote landen dreigen populistische regeringen de macht te krijgen. Ook in kleinere landen neemt de politieke onrust toe.
In Afrika groeiden de risico’s voor bedrijven het hardst. Aanhoudende binnenlandse conflicten, de erosie van democratisch bestuur en een groeiend aantal corruptieschandalen leidden tot meer politiek geweld. Groeperingen zoals IS en Boko Haram profiteren van de toenemende instabiliteit in Afrika. Het Midden-Oosten huisvest nog steeds diverse landen met de hoogste risico-ratings wereldwijd, zoals Irak, Syrië, Yemen en Egypte. Doordat de bijkomende instabiliteit en het geweld vaak snel overslaan naar aangrenzende landen, staan in deze hele regio de handel en het toerisme onder druk.
Veiligheidsmaatregelen tegen terrorisme vergen inzicht in risico’s
"Ook in Nederland zijn er vragen en zorgen bij bedrijven en instellingen over terrorisme. Dit speelt zeker bij bedrijven op drukbezochte, toeristische plekken," aldus Marco Zannoni, directeur van het Instituut voor Veiligheids- en Crisismanagement (COT), een onderdeel van Aon. Bedrijven die internationaal werken hebben vooral vragen over terrorisme en de veiligheid van hun medewerkers. Maar ook onderwijsinstellingen en ziekenhuizen bereiden zich steeds vaker voor op de realiteit van een aanslag. De toenemende aandacht voor terrorisme verbaast Zannoni niet. "Terroristische aanslagen zijn per saldo weliswaar steeds minder dodelijk, maar het zijn er in West-Europese landen wel steeds meer. De dreiging voor Nederlandse organisaties komt gevoelsmatig steeds dichterbij."
Belangrijk in de omgang met terrorisme is volgens Zannoni het maken van bewuste keuzes op basis van inzicht in risico's. Hij adviseert organisaties in kaart te brengen waar basisveiligheid volstaat, wanneer extra maatregelen nodig zijn en welke dat kunnen zijn als het gaat om het risico van terrorisme. "Aan de hand van dit soort vragen moeten Nederlandse organisaties eerst zelf aan de slag. Bedrijven die verdergaande maatregelen willen treffen, doen er verstandig aan experts te raadplegen."
"Gelukkig zijn er ook steeds meer hulpmiddelen en leren we van ervaringen elders." Zo adviseert Zannoni bedrijven op drukke plaatsen om gebruik te maken van de toolbox die de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) samenstelde. Die staat vol met concrete tips voor veiligheidsmaatregelen, zoals het opzetten van een gedeeld alarmsysteem en gezamenlijke trainingen door bedrijven onderling. "Fysieke maatregelen zoals het plaatsen van barricades moet je als bedrijf nooit geheel op eigen houtje treffen," waarschuwt Zannoni. "Afstemming met lokale partijen, zoals gemeente en politie, is daarbij cruciaal."
Stijgers en dalers
In totaal zijn 163 landen in 2017 beoordeeld op hun gevoeligheid voor maatschappelijke onrust, terrorisme, sabotage, opstanden, oorlog of coups. Per saldo werd de situatie wereldwijd minder veilig. De risicoscores namen toe in Bosnië & Herzegovina, Ethiopië, Finland, Honduras, Macedonië, Myanmar, Noord-Korea, Noorwegen, Polen, Slowakije, Spanje, Togo, Trinidad & Tobago, Tsjechië, Venezuela, Wit-Rusland en Zuid-Korea.
In Angola, Gambia, Kenia, Madagaskar, Portugal en Zimbabwe namen de risico’s juist af.
