Economie- en bedrijfskundeonderzoek in Nederland van hoog niveau
17 mei 2016 -
De kwaliteit van het Nederlandse onderzoek op het terrein van Economie en Bedrijfskunde is de afgelopen decennia sterk toegenomen. De Nederlandse universiteiten zijn met Economie en Bedrijfskunde goed vertegenwoordigd in de wereldwijde top-100.
Het gevaar bestaat echter ingehaald te worden door de Europese concurrentie en dus is alertheid geboden. Dit is te lezen in het rapport Economics and Business Administration in the Netherlands: Moving to Triple-A, or Risking a Downgrade to Single-A?, dat op donderdag 12 mei is overhandigd aan minister Jet Bussemaker van OCW.
Het rapport is opgesteld in opdracht van het Disciplineoverlegorgaan Economie en Bedrijfskunde (DEB), waarin de decanen van de Nederlandse faculteiten Economie en Bedrijfskunde zijn georganiseerd, in antwoord op het KNAW-adviesrapport Effecten van universitaire profilering en topsectorenbeleid op de wetenschap in Nederland. Een eerste kritische reflectie uit 2013. De KNAW stelde dat wetenschappelijke disciplines de gevolgen in kaart moeten brengen van universitaire profilering en eventuele ‘witte vlekken’ die hierdoor ontstaan moeten aanwijzen. Een commissie bestaande uit vier hoogleraren, onder voorzitterschap van prof. dr. Coen Teulings (hoogleraar aan de University of Cambridge en de UvA, en voormalig CPB-directeur), schreef het rapport over de stand van zaken van het economie- en bedrijfskundeonderzoek. Het disciplineorgaan Economie en Bedrijfskunde wordt voorgezeten door prof. dr. Han van Dissel, decaan van de Faculteit Economie en Bedrijfskunde aan de UvA.
Op weg naar Triple-A
De commissie deed een SWOT-analyse, met bijzondere aandacht voor de maatschappelijke relevantie van het onderzoek en de relatie tussen het onderzoek en het onderwijs in de economie en bedrijfskunde. De commissie is van mening dat Nederland moet streven naar een triple A-status in het economie- en bedrijfskundeonderzoek en dat de grootste uitdaging voor Nederland is om niet ingehaald te worden door de concurrerende universiteiten in Europa.
De commissie is kritisch als het gaat om de mate waarin Nederland vertegenwoordigd is in de absolute top. Een verklaring hiervoor ligt in een tekort aan kritieke massa van toponderzoekers op deelgebieden, wat deels te wijten is aan het feit dat de salarissen aan de Nederlandse universiteiten niet kunnen concurreren met die aan universiteiten in het buitenland.
Voldoende aanbod in alle onderzoeksvelden binnen economie en bedrijfskunde is een belangrijke voorwaarde voor de Nederlandse universiteiten om een volledig onderwijsprogramma te kunnen bieden. De Nederlandse universiteiten hebben de onderzoeksvelden adequaat gedekt, aldus de commissie.
De ‘witte vlekken’ waar de KNAW voor vreesde, zijn volgens het rapport niet aangetroffen. Integendeel, de profilering van de verschillende economie- en bedrijfskundefaculteiten heeft juist goed uitgepakt en heeft geleid tot horizontale en verticale differentiatie in het onderzoek in beide disciplines.
NWO, KNAW en maatschappelijke relevantie
De disciplines bedienen zeer grote studentenaantallen en adresseren in toenemende mate belangrijke maatschappelijke vraagstukken. Het HOOP-domein Economie, waarin de beide disciplines vallen, heeft een grote omvang, zelfs ten opzichte van de overige twee HOOP-domeinen binnen de brede sociale wetenschappen, Recht en Gedrag & Maatschappij dat uit een groot aantal disciplines bestaat. Het domein laat echter het laagste relatieve percentage van honoreringen zien binnen NWO-gebied Maatschappij- en Gedragswetenschappen (MaGW). Voorts zijn Economie en Bedrijfskunde vergeleken met de andere genoemde disciplines het minst vertegenwoordigd binnen KNAW. Dit geldt in het bijzonder voor Bedrijfskunde.
De focus op het publiceren in internationale toptijdschriften leidt wel eens tot vrees voor verlaging van de maatschappelijke relevantie van het onderzoek, een indruk die versterkt werd ten tijde van de financiële crisis. De commissie herkent dit niet, vooral niet omdat de maatschappelijke relevantie van onderzoek de kans op publicatie in toptijdschriften vergroot. Wel zijn er uitdagingen om ervoor te zorgen dat de maatschappelijke relevantie vergroot kan blijven worden en zou in dat verband de beschikbaarheid van data verbeterd kunnen worden.
