Corruptie is uitzonderlijk in Nederland en Duitsland, of toch niet?
2 oktober 2015 -
Nederlanders beschouwen zichzelf als inwoners van het minst corrupte land ter wereld, maar schijn bedriegt.
Mr. Jacqueline Bos, promovendus bij de Open Universiteit, neemt in haar dissertatie 'Corruptie in Nederland en Duitsland: Incidenteel of ingebed?' de corruptiebestrijding in Nederland en Duitsland onder de loep. Na een aantal zeer grote affaires, in beide landen, waarbij bestuurders werden omgekocht door het bedrijfsleven, ontstond de vraag: hebben wij adequate regelgeving om corruptie te bestrijden? De promotie vindt plaats op vrijdag 2 oktober 2015 bij de Open Universiteit in Heerlen.
Vage grenzen van corruptie
De onduidelijkheid begint al met het feit dat er geen exacte definitie bestaat over het begrip 'corruptie'. Corruptie heeft een grijs gebied met vage grenzen. Maar iedereen is het er over eens dat corruptie fout is en moet worden bestreden. Toch bestaat een levensgroot verschil in opvatting over wat corruptie is en welke vormen van corruptie het meest schadelijk zijn. Door het ontbreken van een eenduidige definitie van corruptie, wordt de bestrijding van corruptie bemoeilijkt.
Zijn corruptieschandalen opgeblazen incidenten?
Nederland en Duitsland zien de eigen fouten niet, maar richten zich wel sterk op de corruptie in bijvoorbeeld Griekenland of Oost-Europa. De recente geschiedenis toont echter aan dat er in eigen land wel degelijk misstanden bestaan. De bouwfraude, de vastgoedfraude, exorbitante beloningen en financiële schandalen bij woningstichtingen, zorginstellingen en (hoge)scholen, alsmede beschuldigingen van verkiezingsbeïnvloeding aan het adres van regionale politici, riepen zoveel verontwaardiging op dat wel eens werd gerept van 'Nederland corruptieland' en Duitsland werd, na Siemens, Volkswagen en Kohl, ook wel 'Bananenrepubliek' genoemd.
Wetgeving, gedragscodes en beleidsmaatregelen
Is datgene dat niet strikt verboden is, moreel toelaatbaar?. Geanalyseerd zijn anti-corruptiewetgeving en integriteitsbeleid en ook de rol van Europa hierin. Tevens zijn de pogingen van het openbaar bestuur om de eigen gelederen integer te houden onder de loep genomen. Hierbij valt op dat regelgeving vaak erg zacht is, en dat op alle niveaus harde regelgeving en concrete sancties worden geschuwd. Er wordt middels modetermen als 'good governance' en gedragscodes veel overgelaten aan zelfregulering, zowel in Nederland als in Duitsland.
Op het gebied van integriteit en transparantie is er dus nog veel te doen. Corruptie als fenomeen wordt noch in Nederland, noch in Duitsland effectief bestreden, ondanks internationale en nationale druk om verandering te bewerkstelligen. Klokkenluiders die hun morele overtuigingen zwaarder laten wegen dan het eigen economische voordeel of dat van hun organisatie blijven nog te veel onbeschermd. Media kunnen door op journalistieke wijze de bekendmakingen te onderzoeken bijdragen aan de corruptiebestrijding. Zonder maatschappelijke verontwaardiging komt het probleem niet snel op de politieke agenda. En de onjuiste aanname dat Nederland en Duitsland relatief corruptievrij zijn, is bovendien schadelijk voor de hele samenleving.
