15 april 2016 -
U ziet hem niet, u hoort hem nauwelijks, maar bij sommige mensen is hij er altijd. En die aanwezigheid kan funeste gevolgen hebben voor uw optreden in de buitenwereld en zeker voor een overtuigende presentatie. Wie is de Kleine Professor? Waar komt hij vandaan en hoe zet u hem uit?
Neem Eva. "Bij haar eerste presentatie in onze presentatietraining sprak ze snel, met een hoge stem en met een permanente glimlach," zegt Sylvia Valkenburg, senior trainer bij Valkenburg Trainingen. "Toen ik haar vroeg hoe belangrijk het onderwerp voor haar was zei ze direct: heel belangrijk! Ik vroeg waarom ze die importantie dan zo weinig liet zien. "Stel je eens voor dat je tegen je collega’s zegt dat ze het niet goed zien, dat je het er niet mee eens bent, dat jullie campagne een andere kant uit moet." Ze kromp ineen, letterlijk.
"Dan hoef je geen psychoanalyticus te zijn om te vermoeden dat er iets uit haar jeugd meespeelt," vindt Valkenburg. "Al snel bleek dat Eva als kind vaak boos was op haar ouders. Dat mocht niet. Daarom schreef ze het stiekem op een briefje: Eva is boos op papa en mamma! Helaas vonden haar ouders het papiertje en ze kreeg enorm op haar kop: Dat zijn geen woorden voor een meisje."
Last van elastiekjes
Of neem Diederik, ook een deelnemer aan een presentatietraining. Vooraf schetste hij zijn probleem: hij probeert in klantgesprekken altijd een goede sfeer te creëren, maar het lijkt alsof niet iedereen daarvan gediend is. In dat geval raakt hij in paniek. Wat willen ze dan van hem? Het liefst zou hij de benen nemen.
Valkenburg: "En die onrust ziet u meteen. Hij wiebelt voortdurend op zijn stoel, friemelt met alles wat hij maar voor handen heeft en geeft meestal een ontwijkend antwoord als ik hem iets vraag. Tussendoor kijkt hij bijna verlangend naar de deur."
Ook hij heeft last van een ‘elastiekje’ dat hem terugtrekt naar zijn jeugd. Desgevraagd vertelde Diederik dat hij een zeer dominante vader had die aan een vechtsport deed. Diederik, zijn moeder en zijn broer kregen regelmatig klappen. Diederiks strategie was om eerst proberen vrede te stichten. Als dat niet lukte vluchtte hij naar het schuurtje.
Valkenburg: "Dat reactiepatroon speelt hem nog steeds parten. Diederik wil het liefst iedereen te vriend houden. Als dat niet lukt maakt hij zich in ieder geval mentaal uit de voeten. Hij verliest zijn professionaliteit, hij verliest zichzelf."
De kleine overlevingsstrateeg
Zomaar twee voorbeelden van de ontwrichtende invloed van de Kleine Professor op latere leeftijd. "Zo heet in de Transactionele Analyse de Volwassene die we als kind in ons dragen," aldus Valkenburg. "De Kleine Professor probeert in die levensfase de wereld om ons heen te begrijpen en hanteerbaar te maken. En met succes. Zeker voor kinderen in een onveilige opvoedingssituatie zorgt de Kleine Professor voor bescherming. Hij zoekt overlevingsstrategieën en zorgt ervoor dat een kind de goede besluiten neemt."
Wie geluk heeft, zal zijn Kleine Professor geleidelijk ontgroeien. En dat moet ook. Valkenburg: "Maar soms is hij hardnekkig en vasthoudend. Hij fluistert u nog steeds in wat u wel en niet moet doen. Niet per se hoorbaar, we hebben het over een onbewuste interne dialoog."
Om uzelf goed te kunnen presenteren is het belangrijk om dat te ontdekken en te erkennen. "Vroeger had hij een belangrijke rol. Kinderen verkeren immers zelden in de positie om zich tegen hun ouders te verzetten. Uit liefde of juist uit angst voor hun opvoeders geven ze zo nodig een deel van zichzelf op. Maar dat was toen. Als volwassene moet u de Kleine Professor bedanken voor bewezen diensten en hem vervolgens bijzetten in de vitrine met jeugdherinneringen."
Het elastiekje doorknippen
Met training kunnen deelnemers een begin maken met dat afscheid, is de ervaring van Valkenburg. "Soms gaat dat organisch, als het kwartje is gevallen en de Kleine Professor is ontmaskerd. Soms is er wat meer tijd voor nodig. Maar ook dan is er vaak meteen al de opluchting over een inzicht waardoor alles op zijn plek valt."
Niet dat deelnemers aan haar trainingen voornamelijk lelijke eendjes zijn. "Absoluut niet, het zijn vaak mensen die uitblinken in hun vakgebied en die bovendien bereid zijn te onderzoeken welke factoren hen beperken om als zelfbewuste professional naar buiten te treden. Tegelijkertijd beseffen ze dat ze daarvoor eerst even de weg naar binnen moeten inslaan. Dat vergt moed, maar omdat ze verder willen kunnen ze dat opbrengen."
En regelmatig leidt dat nog diezelfde dag tot succes. "Eva was daarvan een prachtig voorbeeld. We ontdekten dat haar Kleine Professor nog steeds commandeerde: ‘pas je aan; zeg niet wat je voelt of vindt, dat doen meisjes niet!’ Ze kon het elastiekje doorknippen en haar afsluitende presentatie was weergaloos. Geen spoor meer van de schim die ze eerst was."
