De mens is een gelukzoeker. Alleen weten we niet altijd even goed wat ons gelukkig maakt. Dan kan het helpen om terug te gaan naar de bedoeling: waar gaat het nou echt om?
Aristoteles wist het al: de mens is gemaakt voor geluk. We zijn gelukzoekers: het hoogste doel van ons leven is het vinden en creëren van geluk. Want zo werkt geluk: soms heb je geluk (gehad), en soms moet je het geluk een handje helpen.
De vraag is dan: waar worden wij gelukkig van? In de no-nonsense jaren tachtig en negentig dachten we nog dat geld ons gelukkig zou maken, maar inmiddels weten we beter. Aristoteles sprak over het goede leven, en bedoelde een deugdzaam leven dat het midden houdt tussen twee uitersten. Te veel geld maakt niet gelukkig, te weinig ook niet. Het juiste midden: genoeg geld om van te leven, en om af en toe (niet altijd) leuke dingen te doen.
Koekjes
Geld is maar een middel, we worden er niet warm of koud van. Wel van betekenis. Van betekenis zijn in een groep (gezin, werkgemeenschap, wijk), betekenisvolle relaties hebben, iets betekenen voor de ander. Dat is geluk.
Slimme bedrijven begrijpen dat, zoals we hebben kunnen zien in een uitzending van Tegenlicht. ‘Happiness before profit’, zeggen ze bij de Britse winkelketen Hisbe. Bij de New Yorkse koekjesfabriek Greyston Backery: ‘We do not hire people to bake cookies, we bake cookies to hire people.’ Ze geven mensen, die nergens anders aan de bak komen, een baan en daarmee de kans om een betekenisvol leven te leiden. Ze kunnen hun gezin onderhouden of een keer schoenen kopen voor hun vriendin. Ook dat is geluk. En ja, ze maken nog winst ook, die koekjesbakkers, want anders werkt het niet.
PRET Voor mijn boek ‘De PRET-factor’ ben ik op zoek gegaan naar de factoren van geluk op het werk. Ik kwam uit op het rijtje:
Positieve feedback (‘Goed gedaan, jochie’);
Respect voor wie je bent en wat je doet (vakmanschap, autonomie);
Enthousiasme voor de betekenis of bedoeling;
Team (je doet het samen, en niet voor de carrière).
Het lijstje is niet volledig, maar wel voldoende. Je kunt ermee aan de slag, je kunt ermee ‘nieuw gaan organiseren’. Want dat begint bij de bedoeling (E), respect voor ieders bijdrage (R), werkt op basis van gelijkwaardigheid (T) en met een positieve grondhouding ten opzichte van de wereld en anderen (P).
Interessant is trouwens dat die bedoeling, waar Wouter Hart ons zo fijn op heeft gewezen, ook al is bedacht door Aristoteles. Zoals de mens gemaakt is voor geluk, zo heeft ieder ding zijn eigen doel, of datgene waarvoor het is bedoeld. Een hamer is bedoeld om een spijker mee in muur te slaan. Je kunt er ook iemands hersenen mee inslaan, maar dat is niet de bedoeling van een hamer.
Zo heeft ieder ding, ieder concept, zijn eigen interne of eigenlijke doel. Het doel van de zorg is om zorg te verlenen aan mensen die dat tijdelijk nodig hebben. Goede zorg is daarom ook mensen helpen zo snel mogelijk weer zelfstandig te functioneren, anders krijg je afhankelijkheid van de zorg, en dat kan nooit de bedoeling zijn. Een goede verpleegkundige, die doelbewust heeft gekozen voor dat vak, zal dat altijd nastreven: zij wordt namelijk gelukkig van mensen die na haar goede zorgen weer snel beter worden. Een goede docent wordt gelukkig van een leerling die (mede dankzij haar lessen) opbloeit tot een volwassen, zelfstandig en gelukkig mens. Dat is dan ook de bedoeling van het onderwijs: het creëert geluk.
Weet jij nog wat jouw bedoeling is? Waar word jij gelukkig van? Ga op zoek naar je interne doel, waar het voor jou echt om draait. Ik denk dat ook de wereld daar beter van wordt.
Over de auteur:
Ben Kuiken is filosoof, journalist en schrijver van managementboeken. Hij schreef meerdere boeken, waaronder Het Grote Fröbelboek voor Adviseurs, De Organisatiefilosoof, De Zinmakers en De Laatste Manager. Ben helpt organisaties met het goede gesprek en met een gedragen verandering. Meer informatie vindt u op benkuiken.nl
Over de auteur:
