23 juni 2014 -
Steeds meer organisaties en burgers nemen afscheid van de hiërarchische manier van organiseren. "Van zelfsturende teams en burgerinitiatieven tot een coöperatief schoonmaakbedrijf: overal in de samenleving wordt nieuw georganiseerd."
Dit stelt Ben Kuiken, auteur van 'De laatste manager' en initiatiefnemer van het platform nieuworganiseren.nu. Kuiken begon drie jaar geleden met dit platform in een tijd dat nieuw organiseren ook nog echt nieuw was: "We hadden Buurtzorg Nederland als fantastisch voorbeeld van hoe je de zorg anders kunt organiseren, maar daar bleef het toch een beetje bij. Velen waren sceptisch, en dachten dat als Buurtzorg groter zou groeien, het vanzelf in oude patronen zou vervallen en bijvoorbeeld managers zou aanstellen. Dat is niet gebeurd. Integendeel. Buurtzorg heeft de hele thuiszorg veranderd, en er is nu bijna geen thuiszorgorganisatie te vinden die niet met zelfsturende teams aan de slag is gegaan."
Schoonmakers
Maar niet alleen in de thuiszorg, ook in de rest van de zorg, in het bedrijfsleven en in de hele maatschappij wordt gezocht naar nieuwe manieren van organiseren. Een goed voorbeeld is Schoongewoon, een coöperatie van schoonmakers. ‘Door schoonmakers zelf te laten bepalen hoe ze hun werk doen en door ze mede-eigenaar te maken van de organisatie, geef je ze niet alleen hun vak terug, maar ook hun zelfrespect,’ vertelt Kuiken. ‘Schoongewoon laat zien dat je overal nieuw kunt organiseren, en niet alleen met hoog opgeleiden. Als je mensen serieus neemt, en ze de ruimte en de verantwoordelijkheid geeft, doen ze hun werk met veel meer plezier en inzet. En daar profiteert iedereen van."
Crisis
Volgens Kuiken zit er een duidelijke oorzaak achter deze ontwikkeling: "De crisis speelt natuurlijk een belangrijke rol. Nieuw organiseren is gewoon goedkoper, al was het maar omdat je geen dure managers meer nodig hebt. Grote organisaties snijden dan ook flink in het aantal lagen en in de overhead. Maar ook in de maatschappij zie je dat de overheid uit geldgebrek steeds meer taken overlaat aan de burger, met name in de wijken en de zorg. We moeten afkicken van het idee dat de overheid alles voor ons regelt, en weer meer dingen zelf gaan organiseren, samen met buren, vrienden en familie. Ook dat lijkt me geen verkeerde ontwikkeling, want als u mensen dingen uit handen neemt, kunnen ze het na een tijdje niet meer zelf."
Autonomie
Daarom denkt Kuiken ook niet dat als de economie weer aantrekt, we weer teruggaan naar het ‘oude’ organiseren met heel veel hiërarchie en managers. "De meeste mensen die eenmaal hebben geproefd aan nieuw organiseren, willen nooit meer anders. Een belangrijke behoefte van mensen is namelijk de behoefte aan autonomie, aan zelf te kunnen bepalen hoe u uw leven leidt en uw werk doet. Bovendien zijn organisaties die zich nieuw hebben georganiseerd, waar de vakmensen dus de baas en betrokken zijn, aantoonbaar winstgevender, innovatiever en productiever. Zij zullen de traditionele organisaties dan ook aan alle kanten voorbij schieten."
