Heb je enig idee hoe je overkomt op anderen? Hoe ze jou zien in je dagelijkse werk? Durf je dat wel eens te vragen? Of ben je bang voor wat ze zouden kunnen zeggen? Of erger nog: denk je een perfect beeld van jezelf te hebben en is die vraag in jouw ogen overbodig? Misschien helpt het als je met je eigen ogen zou zien hoe anderen jou ervaren.
(bijgewerkt op 8 maart 2022)
Blaffen en bijten
Het probleem is dat we onszelf doorgaans niet goed horen praten. Dat we onszelf zelden op de werkvloer 'van buitenaf' in actie zien. Konden we dat maar eens ondervinden, dan zouden we zien dat we best stevig tekeer kunnen gaan. We blaffen, bijten, krabben, duwen en trekken, vooral als we het druk hebben. Moeten we dat maar accepteren als onvermijdelijk? Ik denk van niet.
Zelf horen
Er is veel sociaal onderzoek gedaan naar onze zelfperceptie en ons zelfbeeld. Wat vinden we van onszelf en hoe denken we over te komen op anderen? Al onze zintuigen (horen, zien, ruiken, proeven, voelen) worden aangestuurd vanuit onze hersenen die geprogrammeerd zijn door ons DNA dat daar miljoenen jaren van evolutie en natuurlijke selectie voor nodig heeft gehad. En daarom halen onze zintuigen dagelijks trucjes met ons uit.
We horen onze eigen stem bijvoorbeeld altijd gemixt: het is een combinatie van de stem in ons hoofd en wat er door onze oren wordt opgevangen. Daarom vinden we onszelf altijd zo raar klinken op geluidsopnames.
Verder zijn er talloze voorbeelden van visueel bedrog (Google maar eens!) die ons op het verkeerde been kunnen zetten. Zie je wel wat je denkt dat je ziet? Weet je het zeker?
Zelf zien
Maar het kan ook eenvoudiger. Als we naar onszelf kijken (in de spiegel bijvoorbeeld) is dat bijna altijd recht van voren, zelden driekwart, laat staan van achteren of van boven. Dat verklaart waarom we als kalende mannen altijd zo intensief bezig zijn om ons 'frontale beeld' op een volle haardos te laten lijken.
Onze omgeving ziet ons echter wél op driekwart, van achteren ofvan boven. Dus die kalende plek op onze kruin is alláng bekend bij iedereen, dat frunniken aan die kuif kan dat allang niet meer verdoezelen. Met ons ego werkt het een beetje op dezelfde manier: het geeft ons een beperkt en vertekenend beeld van onszelf.
Zelf toetsen
Dat we onszelf zelden van buitenaf zien hindert ons ego echter niet in het vormen van een prachtig zelfbeeld. We vinden onszelf over het algemeen een hele peer en we zullen maar zelden negatieve eigenschappen aan ons ego verbinden. Dat is de manier waarop we dénken dat we er uit zien (goed!) en hoe we veronderstéllen dat we overkomen op anderen (fantástisch!). Als we dat niet regelmatig toetsen met de buitenwereld kan er zomaar een verstoord zelfbeeld ontstaan.
We denken dan, dat het met ons eigen gedrag wel meevalt, dat we altijd heel eh, constructief-kritisch bezig zijn op de werkvloer. Maar is dat wel zo? En hoe weten we dat als we ons zelfbeeld zelden of nooit toetsen? Wellicht zijn we bang voor wat er uit zou kunnen komen. Ons ego wordt niet graag teleurgesteld.
Geheime camera
Zou het een aardig idee zijn om ons eens een tijdje door een geheime camera te laten volgen? Gewoon, tijdens ons dagelijkse werk? Vanaf het eerste 'goedemorgen' tot het laatste 'fijne avond'? Uiteraard onaangekondigd en goed verborgen, zodat we zelf, samen met de collega’s om ons heen, ‘natuurlijk werkgedrag’ blijven vertonen.
We zouden dan aan het einde van deze representatieve werkdag, tijdens het vertonen van de samenvatting, eens goed kunnen zien hoe we ‘acteren’, hoe we overkomen op onze omgeving, hoe we onze doelen bereiken. Kortom: we zouden met onze eigen ogen zien hoe ánderen ons zien.
Replay en rewind
Een interessant experiment lijkt me. Omdat de (miniatuur)camera voor onszelf én onze omgeving verborgen is (niemand in het experiment weet dat er wordt gefilmd), doen we ons niet beter voor dan we zijn. We zien onszelf achter de pc, praten in onszelf (doe jij dat ook?), interacteren met anderen, vergaderen, roddelen bij de koffiemachine, omgaan met klanten, collega’s en bazen.
Maar we zien ook de reacties van anderen, de gelaatsuitdrukkingen, de non-verbale signalen. En we hebben de mogelijkheid, al dan niet onder professionele begeleiding. zo stel ik mij voor, beelden stil te zetten, terug te spoelen en vertraagd af te spelen. De frontale confrontatie met onszelf!
Help!
Het zou zomaar tot een intensieve golf van zelfreflectie kunnen leiden. Of tot een enorme schok. Mijn zelfbeeld spoort niet met de werkelijkheid. Oei. Ik dacht dat ik zo geweldig was maar het valt tegen. Oeps. Ze vinden me helemaal niet aardig! Help!
Maar wat ga je er aan doen? Dát is de vraag die gesteld moet worden. Wat ga je doen met die waardevolle feedback, dat realistische beeld van je werkende zelf, gezien door je eigen ogen en daarmee door die van anderen? Het zou een geweldig middel kunnen zijn om individuen te laten groeien en de samenwerking te verbeteren.
Gedachtenexperiment
Het is maar een gedachtenexperiment, he? Ik heb het zojuist verzonnen. De praktische invulling en de implicaties inzake privacy en informatiebeveiliging maken het waarschijnlijk onmogelijk om dit in de praktijk uit te voeren. Maar het idee alleen al zou best mogen aanmoedigen jezelf wat meer bewust te zijn van je dagelijkse gedrag op de werkvloer.
Het kan namelijk helemaal geen kwaad dat we ons eens wat vaker afvragen hoe we in werkelijkheid overkomen. Integendeel, het getuigt van moed om aan de omgeving te vragen hoe we het doen en wat we zouden kunnen doen om ons gedrag te verbeteren. Zo zijn er wel meer prikkelende vragen om te stellen maar daar kom ik een volgend weblog op terug.
Zelfbewust ego
Ik zou zeggen, probeer het eens tijdens de eerstvolgende werkdag. Stel je die verborgen camera maar heimelijk voor en wees je bewust van je acties (en de reacties). Film jezelf virtueel en vraag je aan het einde van de dag af of je wel bereikt hebt wat je wilde bereiken met de manier waarop je je ego uitdraagt. Het kon je nog wel eens verrassen!
Over de auteur:
