Communicatiefilters; over misverstanden en zelfbescherming
Door: ,
11-07-2007,
07:36 uur
Iedereen wordt blootgesteld aan informatie. Zo veel, dat het onmogelijk is om alle prikkels te verwerken, en bovendien is dat niet zinvol. Daarnaast blijkt dat veel informatie niet of onvoldoende aansluit op de eigen behoeften, ervaringen, verwachtingen en opvattingen over de werkelijkheid.
Filteren van de waarneming
De waarneming wordt dan ook op twee manieren gefilterd:
• Selectie.
Bewust en onbewust wordt informatie geselecteerd, dus wel of niet opgenomen of verwerkt. Denk aan e-mails die je wel of niet wilt lezen, internetsites waaruit je een keuze maakt, zoals je ook beslist welke tv-programma’s je wilt zien, welke presentaties je bezoekt en welke gesprekken je voert.
• Vertekening.
Het is belangrijk dat informatie aansluit op onze schema’s, verwachtingen en behoeften, of bij de geformuleerde theorieën over het gedrag van de ander. Met communicatiefilters passen we de informatie zo aan, dat die voor ons bruikbaar wordt.
Het vertekenen van informatie is een manier om de eigen werkelijkheid te construeren. Door communicatiefilters kunnen mensen dezelfde werkelijkheid heel verschillend interpreteren en daar ook naar handelen. Zo ontstaan – mogelijk ten onrechte – verschillen van mening en ruzies, of worden verkeerde besluiten genomen. En dat heeft niet zelden vergaande consequenties op persoonlijk en zakelijk vlak.
Vermijd misverstanden
Misverstanden in de waarneming kun je vermijden door:
• je eigen observaties te toetsen bij andere mensen (‘Hoe kijk jij tegen deze situatie aan?’);
• meer (objectieve) gegevens te verzamelen. Je denkt bijvoorbeeld dat iemand vaak ziek is, maar bij feitelijk meten blijkt dat niet het geval te zijn. Dan doet dus de gefilterde waarneming geen recht aan de werkelijkheid.
Het is prettig om een positief zelfbeeld te hebben en te houden. Dat kan een reden zijn om negatieve informatie niet op te nemen (te selecteren) of te vertekenen (meer in overeenstemming te brengen met je verwachtingen). Dit is de zelfbeschermende functie van de communicatiefilters.
Zelfbescherming
Zelfbescherming kan een functie hebben. Toch is het op de langere termijn moeilijk houdbaar. Te ver of te lang doorgevoerde zelfbescherming kan leiden tot verstoorde beelden van jezelf of een niet realistische kijk op de buitenwereld, met negatieve gevolgen voor je functioneren en de communicatie met anderen.
Twee bekende vormen van zelfbescherming zijn:
• Persoonlijke onkwetsbaarheid.
Mensen hebben wel de idee dat ze persoonlijk onkwetsbaar zijn. Wat anderen overkomt, zal jou niet gebeuren. Overgewicht hebben of roken en toch denken dat jij géén gezondheidsproblemen krijgt. Te ver doorgevoerde gevoelens van onkwetsbaarheid kunnen ongezond en risicovol gedrag tot gevolg hebben. Dat kan behoorlijk gevaarlijk zijn.
• Niet-realistisch optimisme.
Veel mensen achten de kans op succes groter voor henzelf dan voor anderen, ook wanneer dit niet realistisch is en door feiten weersproken. Ze denken bijvoorbeeld de lotto eerder te kunnen winnen dan hun collega’s of vrienden.
· Architect van toekomstbestendige oplossingen om mensen & organisaties meetbaar met 70:20:10 oplossingen beter te laten presteren.
· Auteur van boeken met het doel hrd te versterken zoals '70:20:10 naar 100% performance', ‘Kostbaar Misverstand; van training naar business improvement’ en ‘Liever (g)een training’.
· Samen met Charles Jennings en Vivian Heijnen heb ik het 70:20:10 Institute opgericht om dit gedachtegoed in cocreatie met onze collega's in de wereld te verspreiden en te verbeteren.
Over de auteur:
