Zoals eerder terecht is vastgesteld door zowel Coert Visser als Michel Hoetmer wordt in het bedrijfsleven veel te veel gefocust op verbetering van zwakke plekken, terwijl het veel verstandiger zou zijn om de sterktes van personeel en management te ontwikkelen. Toch blijven anderen ons nog steeds met onze zwaktes op de hielen zitten.
Enige tijd terug las ik een boekje: 'Het Achilles Syndroom', met de veelbelovende ondertitel: Maak van uw zwaktes uw grootste kracht!. Helaas vond ik daarin niet wat ik zocht. Zoals eerder terecht is vastgesteld door zowel Coert Visser als Michel Hoetmer wordt in het bedrijfsleven veel te veel gefocust op verbetering van zwakke plekken, terwijl het veel verstandiger zou zijn om de sterktes van personeel en management te ontwikkelen. Toch blijven anderen ons nog steeds met onze zwaktes op de hielen zitten. Uw zwaktes zullen uw grootste kracht niet worden. Wel kunt u een manier ontwikkelen om er slim mee om te gaan.
Het Achilles syndroom Zoals u weet werd Achilles ook nogal op de hielen gezeten. Achilles is de door Homerus in de Ilias beschreven Griekse held uit de oorlog tegen Troje. Om hem onsterfelijk te maken, doopte zijn moeder hem in de rivier de Styx, waarbij zij hem vasthield aan zijn hiel. Doordat dit lichaamsdeel niet in aanraking was geweest met het onkwetsbaar makende water, bleef dit zijn enige zwakke punt. Hij stierf vanwege deze zwakke plek. Wellicht was Achilles meer gefocust op zijn onvermogen dan op zijn kracht. Zijn kwetsbaarheid maakte hem onzeker.
Het zit in de menselijke aard om elkaar te beoordelen op verschillen in competenties. Helaas legt men daarbij meestal het accent op de onvermogens. We kijken vooral naar wat anderen slecht kunnen en geven vanuit ons eigen referentiekader suggesties hoe ze daarin zouden kunnen verbeteren. Uw referentiekader is niet hetzelfde als dat van anderen. Wat u gemakkelijk vindt kan voor een ander een tamelijk moeilijke opgave zijn en dat geldt ook andersom.
Oud nieuws Als iemand u aanspreekt op een zwakke plek is het veelal niet voor het eerst dat u hierover hoort. Als deze persoon u bijvoorbeeld attent maakte op uw gebrek aan concentratie, stond er vroeger waarschijnlijk al op uw schoolrapport dat u snel was afgeleid. Sinds die tijd heeft u zelfs vele pogingen gedaan om uw oplettendheid te vergroten, maar dat wilde maar niet lukken. Steeds was u weer 'in gedachten' als anderen aandacht van u verwachtte.
Telkens ligt dezelfde kritiek weer op uw bord: 'let toch eens op!'. Onze zwakke plekken achtervolgen ons voortdurend. Het is niet zo simpel om uw tekorten weg te schaven en zoals gezegd zou dit ook niet uw belangrijkste aandachtspunt moeten zijn. Zorg er slechts voor dat uw zwaktes minder opvallen en dat uw sterke kanten beter uit de verf komen.
Voorkom dat uw zwakke plek wordt geraakt Het is zeker nuttig dat u op de hoogte bent van uw mindere kanten, maar in plaats van al uw energie te stoppen in het verbeteren van uw zwaktes, zou u een manier kunnen ontwikkelen om hetgeen waarin u niet goed bent te verhullen of te compenseren. U kunt hiervoor een copingsmechanisme ontwikkelen waardoor uw competenties meer in het oog zullen vallen dan uw incompetenties. De term 'coping' is afkomstig uit de sociale psychologie en kan in het Nederlands vertaald worden met 'het hoofd bieden aan' of 'effectief omgaan met'.
Afweer- en copingsmechanismen Freud veronderstelde dat iedereen in zijn leven afweermechanismen ontwikkelt die helpen om effectief met problemen en emotionele spanningen om te gaan. De belangrijkste afweermechanismen die hij noemde waren: vermijding, verdringing, ontkenning, verschuiving, projectie en regressie.
Bij vermijding ontloopt men situaties die kunnen frustreren: Een medewerker probeert moeilijke gesprekken uit de weg te gaan, schuift lastige zaken vooruit of neemt zelfs ontslag.
Verdringing is het uit het bewustzijn wegduwen van beangstigende impulsen en emoties en van herinneringen die angst zouden kunnen veroorzaken.
Ontkenning heeft te maken met actuele zaken waarvan verwacht wordt dat ze bekend zijn. Zo kan een medewerker u vertellen dat hij zich niets kan herinneren van de kritieken die u hem tijdens een beoordeling heeft gegeven.
Verschuiving is het overbrengen van emoties naar minder beladen personen of situaties, zoals boos worden op de manager van uw partner, in plaats van op uw partner zelf als die altijd overwerkt.
Bij projectie schrijven we iemand anders gevoelens of gedachten toe die we eigenlijk zelf hebben, maar die we moeilijk van onszelf accepteren, zoals boosheid of haat.
Regressie is het terugkeren naar gedrag dat bij een vroeger ontwikkelingsstadium past, zoals afhankelijkheid.
Veel mensen hebben negatieve associaties bij deze afweermechanismen. Toch is het feitelijk slechts een - onbewust verlopende - manier van zelfbescherming tegen heftige emoties. Iedereen maakt in zijn leven wel eens gebruik van dit soort bescherming in contact met anderen.
Coping: bewust mechanisme van 'omgaan met' In tegenstelling tot bovenstaande afweermechanismen - die grotendeels onbewust zijn - is coping een bewuste en doelgerichte manier van omgaan met problemen en zwaktes. Copingsstrategieën kunnen onderscheiden worden in adequate en inadequate. Uw problemen doelbewust uit de weg gaan, ontkennen van uw zwaktes en wegrationaliseren van kritieken zijn inadequate manieren van coping. Deze negatieve manieren van doen zijn weinig effectief.
U kunt ook een adequate manier van coping hanteren. U kunt ervoor zorgen dat u uw zwaktes erkent, maar dat deze niet op de voorgrond staan. Daarbij kunt u gebruik maken van positieve kwaliteiten waarin u sterk bent zoals: inzicht in uzelf en anderen, toegeeflijkheid, open communicatieve opstelling, vermogen te leren van ervaringen, zelfdiscipline, assertiviteit, durf, creativiteit, humor, optimisme en bereidheid tot samenwerking.
Als gebrek aan concentratie bijvoorbeeld uw probleem is, kunt u in plaats van elke dag uw hoofd pijnigen met concentratieoefeningen, zorgen dat u steeds een heldere samenvatting krijgt of dat u via andere kanalen geïnformeerd wordt. Daarbij zullen uw communicatieve opstelling en humor ertoe bijdragen dat dit in een ontspannen sfeer plaatsvindt. Vanwege deze effectieve copingsstrategie zal de aandacht niet langer op uw concentratieprobleem rusten, maar eerder op uw positieve vaardigheiden. En als u er een beetje in oefent, zult u merken dat uw coping steeds verfijnder wordt.
De tweede golf In april vorig jaar leerde ik u een handige methode voor systematische herhaling: De tweede golf. Lees deze week mijn negenentwintigste artikel voor Managersonline.nl: Spreek de lichaamstaal die bij u past.
