Vrijheid van meningsuiting (en informatiegaring) reikt ver
29 september 2016 -
Filmen en fotograferen in het openbaar, dus op of aan de openbare weg en in openbare ruimtes, is toegestaan. Dit valt namelijk onder vrijheid van meningsuiting. Een bijzondere vorm hiervan is de vrijheid van informatiegaring, zoals die voor journalisten geldt. Maar hoe zit dat met de recente activiteiten van vloggers? JuroFoon zocht het uit.
Onder de vrijheid van meningsuiting (en die van informatiegaring) is filmen en fotograferen in het openbaar toegestaan. Het filmen voor een videoblog – ‘vloggen’ – in de openbare (buiten)ruimte zoals in Zaandam is gebeurd, is dus in beginsel toegestaan.
Maar het belang van diegenen die worden gefilmd telt natuurlijk wel mee. Allereerst vanwege het portretrecht. Van een 'portret' is sprake als iemand herkenbaar is afgebeeld. Het portretrecht houdt kort gezegd in, dat een persoon die herkenbaar is opgenomen in de vlog zich kan verzetten tegen publicatie van de beelden. Het portretrecht geldt niet als iemand onherkenbaar is gemaakt. Dan is er niet langer sprake van een ‘portret’.
Filmen voor een vlog en deze publiceren
Publicatie van een vlog op bijvoorbeeld Youtube kan worden voorkomen als de persoon die in beeld komt (‘de geportretteerde’) een redelijk belang heeft. Zoals wanneer hij of zij hinder ondervindt als wordt gepubliceerd. De rechter zal een afweging maken tussen dit belang en de vrijheid van meningsuiting.
Zo’n belang kan persoonlijk zijn. In de eerste plaats kan het gaan om privacyoverwegingen. Een slachtoffer of dader van een misdrijf wil niet in beeld komen en kan zich hierop beroepen. Een BN’er kan dit niet zo makkelijk, omdat hij of zij ervoor kiest om vaak publiekelijk te verschijnen. Naast privacy, valt onder persoonlijk belang ook het belachelijk maken of voor schut zetten van een persoon. Ook kan de wijze van afbeelden onredelijke schade toebrengen aan het imago.
Bekend voorbeeld: de zaak Geenstijl versus Student
Een rechtenstudente werd dronken en brakend op straat gefilmd. Dit filmpje kwam online op Geenstijl / Dumpert. De reacties op het filmpje waren niet mals en de studente kreeg veel over haar heen. De reacties waren zo hevig, dat zij er psychisch onder leed. De studente eiste vervolgens via het portretrecht dat het filmpje zou worden verwijderd. De rechter achtte bewezen dat de problemen verband hielden met het filmpje en verbood publicatie. Ook moest een schadevergoeding worden betaald.
