27 mei 2016 -
Organisatieontwerp in relatie tot ruimte is een relatief nieuwe visie om organisaties te ontwerpen. Frank Lekanne Deprez ontwikkelde een model waarmee hij een eerste bijdrage levert aan organisatieontwerp vanuit het concept ruimte.
In zijn proefschrift Towards A Spatial Theory Of Organizations, Principles And Practices Of Modern Organizational Design waarmee hij op 25 mei op Nyenrode Business Universiteit promoveerde, zet hij dit model uiteen en toetst hij het in samenwerking met het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Hieruit blijkt dat de kwaliteiten van werknemers beter benut worden als ze in een organisatie worden ingedeeld op basis van kennisgebieden.
"De samenwerking tussen CBS en Nyenrode is bijzonder omdat er geen sprake is van een lineair, maar van een iteratief onderzoek," zegt Lekanne. En dat past ook bij de dynamiek van het gegeven ‘ruimte’ in het moderne organisatieontwerp in een omgeving die veel meer wordt gestuurd door kennis en informatie dan door productie. Met een insider-onderzoeker werkzaam bij de Divisie Dataverzameling van het CBS werden theorie en praktijk nauw met elkaar verbonden.
Design thinking & design doing
In het model wordt het werk niet langer georganiseerd in functies, taken en activiteiten, maar door het samenbrengen van kennis, aandacht en concentratie. Zo ontstaat er een ideale context om in te kunnen werken. Vanuit het concept ‘design thinking & design doing’, dus doorlopend kijken naar hoe de kennisgebieden werken en aanpassen waar dit nodig is, maakt deze herschikking van kennis een organisatie plooibaar en toekomstbestendig.
Drie soorten ruimtes
Ruimte is haast niet te definiëren, zegt Lekanne Deprez. In zijn onderzoek, dat in 2002 begon met de publicatie van Zero Space, benoemt hij drie soorten ruimtes: de fysieke, de virtuele en de mentale ruimte. "Ruimte bestaat door begrenzing," zegt Lekanne Deprez. Het onderzoeksprogramma leidde in 2008 tot de uitgave van Geef Ze De Ruimte, waarin hij samen met René Tissen, Rosalie van Stormbroek-Burgers en Frank Halmans een organisatiemodel schetst gebaseerd op kennis, technologie en mensen. In zijn proefschrift brengt hij deze twee modellen samen in een theorie waarin een organisatie zo wordt ontworpen dat al deze elementen erin worden gevat.
Inventariseren van kennis
Allereerst gaat het om het inventariseren van de soorten kennis binnen een organisatie (routinekennis – de dagelijkse gang van zaken, lerende kennis en innovatieve kennis) en dan pas mensen te benoemen binnen deze kennisgebieden. Lekanne Deprez: "Elk type kennis stelt andere eisen aan mensen en aan de technologie. Bij het CBS konden we een optimale kenniscompositie creëren waarin mensen optimaal konden werken." Lekanne spreekt liever van arrangeren dan van inrichten. Lekanne: "Zo is het mogelijk om te veranderen zonder dat er een reorganisatie plaatsvindt."
Kleine verschuivingen
Aan de hand van de uitkomsten van een eerste pilot bij het CBS is een tweede pilot opgezet, waarin de mensen konden experimenteren en werken zonder direct van functie te hoeven wisselen, als in een schaduworganisatie. Lekanne Deprez: "Aan de hand van kleine verschuivingen ontstond er een nieuw organisatieontwerp, die inmiddels ook de formele manier van organiseren bij het CBS is. Het is een interactief ontwerp dat altijd kan veranderen. Het is niet eindig, in tegenstelling tot traditionele inrichtingen van organisaties die hiërarchisch zijn ontworpen."
Kennisintensieve organisaties
Lekanne Deprez's model is vooral van waarde voor kennisintensieve organisaties, zoals consultancy, advocatuur, hightechbedrijven en overheidsorganisaties. Lekanne: "De wetenschappelijke waarde zit vooral in de combinatie (mentale, virtuele en fysieke) ruimte en de waarde die het werk oplevert."
De samenvatting van het proefschrift van Frank Lekanne Deprez is hier te lezen.
Zeer boeiend onderwerp. Jammer dat er geen concrete voorbeelden worden genoemd. Nu is het erg vaag wat nu het voordeel is en wat er dan verandert. Ik hoop dat de auteur die alsnog kan geven.
In eerdere publicaties al aangegeven dat dit niets met een innovatief model te maken heeft; slechts met re-allocatie van begrippen en domeinen. Frank is aan het modereren in plaats van innoveren. Als beoogd proefschrift is het helaas zeer sterk ondermaats. Typerend voor de arrogantie van Nyenrode middels haar hoogdravende promoties aangaande kwaliteit.
